Ağrı Kesici ve Antiinflamatuvar İlaçlar

Ağrı Kesici ve Antiinflamatuvar İlaçlar

ANTİİNFLAMATUVAR İLAÇLAR

NSAİİ-ASPİRİN ve BENZERİ İLAÇLAR (NARKOTİK OLMAYAN AĞRI KESİCİLER)

NSAİİ Sınıflandırma kimyasal yapı ve İnhibe ettikleri enzimlerle ilgili Eikazonoidleri (PG, prostasiklin, Trx, lökotrienler) inhibe ederler

NSAİİ Ağrı kesici (analjezik) Ateş düşürücü (antipiretik) Yangı önleyici (çoğu- antiinflamatuvar)

NSAİİ-Endikasyonları Ağrı kontrolü İnflamasyon (osteoartrit vs) Trauma Cerrahi işlemler

Narkotik ağrı kesicilere üstünlükleri Ağrı kesici etkileri opioidlere göre zayıf Bağımlılık yapmazlar Şuur üzerine etkileri yoktur Uyuşukluk vb. etkilere yol açmazlar Etkilerine direnç gelişmez Ağrılı ve ateşli hastalıklarda çok daha fazla kullanılırlar.

Etki Mekanizmaları Etkilerinin büyük kısmını Prostaglandin (PG) sentezini engelleyerek oluştururlar PG’ler araşidonik asit’den PG sentetaz (siklooksijenaz, COX, PG endoperoksid sentetaz) etkisi ile oluşurlar COX-1 ve COX-2 tipleri var COX inhibisyonu ile PG sentezini engeller.

Etki Mekanizmaları Doku hasarı Hücre Membranı Fosfolipidleri Siklooksijenazlar Araşidonik Asit (COX-1, COX-2) Prostaglandinler inhibisyon NSAİİ

Etki mekanizmaları COX-1: Birçok doku (damarlar, mide, böbrek, trombositler) da bulunan yapısal siklooksijenaz Kan pıhtılaşması, vasküler homeostasisin düzenlenmesi, böbrek ve mideyi koruyucu etk. COX-2: Yapısal (monosit, makrofaj, beyin, böbrek vs) ve indüklenebilir formları var. Oluşumu sitokinler ve yangı aracıları tarafından yangı sırasında teşvik edilir (yangı alanında PG sentezinden asıl sorumlu) Aspirinin etkisi dönüşümsüz, ibuprofen dönüşümlü COX’a etki güçleri: meklofenamik asit, indometasin, naproksen, fenilbutazon, aspirin

Etki mekanizmaları-Ağrı kesici Yatışma hali ve bilinç kaybı olmadan ağrıyı keserler Ağrı kesici etkileri yangıyı kesmelerinin dolaylı sonucudur

Etki mekanizmaları-Ağrı kesici PG’ler ağrı reseptörlerini mekanik uyarıcılara ve ağrı NM’lerine duyarlı kılarak ağrı oluşumuna yol açarlar Aspirin vb. ilaçlar COX etkinliğini engelleyip PG sentezini azaltarak ağrı kesici etki oluştururlar

Etki mekanizmaları-Ateş Düşürücü Ateş, bakteriyel hastalıklar, doku hasarı, yangı, kanser ve diğer bir çok hastalıkta ortaya çıkan bir semptom Hipotalamustaki ısı düzenleme merkezi tarafından kontrol edilir Ateş yapıcı (pirojen) bazı maddeler ateş oluşumuna neden olurlar Pirojen maddeler ekzojen (gram negatif bakteriler bakteriyel endotoksinler) veya endojen (protein yapılı bazı maddeler) olabilir

Etki mekanizmaları-Ateş düşürücü Ekzojen pirojenler vücutta endojen pirojenlerin salıverilmesine yol açarak etki ederler Endojen pirojenler beynin bir çok yerinde çeşitli sitokinlerin (İL-1β, İL-6, α-interferon, β-interferon, tümör nekrozan faktör-TNF) şekillenmesini arttırır Sitokinler özellikle PGE2 olmak üzere PG’lerin sentezini ve salıverilmesini arttırırlar

Etki mekanizmaları-Ateş düşürücü PGE ise hipotalamusta sAMP şekillenmesini sAMP ise Ca-Na oranının değişmesine (Ca yükselince ısı kaybı-Na yükselince ısı artar) ve sonuçta vücut ısısının artmasına yol açarlar.

Etki mekanizmaları-Ateş düşürücü Aspirin vb. ilaçlar ısı kontrol merkezinde araşidonik asitten PG oluşumunu engelleyerek ateş düşürücü etkilerini oluştururlar Normal vücut ısısında, güneş çarpmalarında etkisizler

Etki mekanizmaları-Yangı önleyici Vücutta yangı, bakteriyel, iskemi, ısı, fiziksel hasar, antijen-antikor tepkimesi gibi bir çok nedenle oluşur Yangı sırasında çok sayıda lokal hormon ve NM salgılanır Bunların etkisiyle kızarıklık, ödem, ısı artışı ve ağrı meydana gelir Aspirin vb. maddeler salgılanan lokal hormon ve diğer maddelerin bir çoğuna etki edemezler Etkilerini PG’ler, lizozom zarı ve ROS’lar üzerinden oluştururlar

Etki mekanizmaları-Yangı Önleyici PG’ler araşidonik asitten sentezlenerek yangı sıvısında bulunurlar. Özellikle PGE2 ve PGI2 lokal olarak kızarıklık, ağrı ve kan akımında artışa neden olur PG sentezini engelleyerek yangı önleyici etkilerini oluştururlar

Etki mekanizmaları-Yangı Önleyici Yangılı alanlarda lizozom zarı hasar görür ve katepsin, ribonükleaz, sülfataz ve βgalaktosidaz gibi birçok yıkımlayıcı enzim salıverilir Özellikle yüksek dozlarda lizozom zarının dayanıklılığını arttırır ve lizozomal enzimlerin salınmasını azaltırlar

Etki mekanizmaları-Yangı Önleyici Çeşitli metabolik olaylar sırasında ve yangı durumlarında vücutta hücre yıkımlanması gibi istenmeyen etkilere yol açan etkin (serbest, radikal) oksijen grupları (ROS) oluşur Bu grupların oluşumunda PG’lerin etkisi vardır Aspirin vb. ilaçlar hem COX etkinliğini engelleyip PG nedenli ROS oluşumunu, hem de oluşan ROS’ları bağlayarak etkinliklerini engellerler

Genel istenmeyen etkileri Mide-bağırsak irkiltisi ve ülsere varabilecek ölçüde hasar, bulantı, kusma Trombositlerin bir araya gelmesi ve kümeleşmelerinin engellenmesi Uterus hareketlerinin önlenmesi Böbrek fonksiyonlarının bozulması (nefrotoksisite) Vücutta su tutulması ve ödem eğiliminin artması Astım nöbetlerinin arttırılması Kanama eğilimini arttırma Aşırı duyarlılık tepkimeleri

Kimyasal Yapılarına Göre Sınıflandırma 1. Salisilatlar: Asetil salisililk asit (Aspirin), Salisilik asit, Sodyum salisilat, Metil salisilat, Salisilamid 2. Pirazolon Türevleri: Aminopirin, Metamizol sodyum (Novaljin), Fenilbutazon, Antipirin 3. Paraaminofenol Türevleri: Asetaminofen (parasetamol) 4. Profenler (fenilpropiyonik asid türevleri): İbuprofen, Naproksen, Fenbufen, Tiaprofenik asit, Ketoprofen, Fenoprofen kalsiyum 5. Asetik asit türevleri: Diklofenak sodyum, Nabumeton, Etodolak, Fenklofenak, indometasin, Sulindak 6. Fenamik asit türevleri: Meklofenamik asit, Flufenamik asit, Etofenamat 7. Nikotinik asit türevleri: Fluniksin, Niflumik asit 8. Oksikamlar: Piroksikam, Meloksikam, Sudoksikam

NSAİİ lerin Endikasyonları Akut ağrı ve İnflamasyon (operasyonla ilişkili ağrılarda, topallık, trafik kazaları, köpek ve atlarda spor yaralanmaları, iskelet-kas sistemi ağrıları, atlarda kolik) Kronik Ağrı Antihemostatik (kedi) KULLANIMI? Aterosiklerozis

NSAİİ lerin Endikasyonları Mastitis, metritis ve endotoksemi Solunum yollarıyla ilgili hastalıklar Nörodejeneratif hastalıklar Kanser

Asetilsalisilik asit (Aspirin) Binlerce yıl önce söğüt ağacı (salisilik asit) kabuklarından elde edilen ekstre 1898 yılında BAYER firmasında çalışan Dr.Felix Hoffmann Asetil salisilik asiti sentezledi. Daha iyi tolere edildiği anlaşılır 1899 yılında piyasaya sunulur.

Asetilsalisilik asit (Aspirin) Aspirinin PG sentezini engellediği 1971 yılında İngiliz farmakolog Prof.John Vane bulmuştur. Bu buluşla 1982 yılında nobel tıp ödülü almıştır. Dünya genelinde saat başı 1 milyon tablet tüketiliyor

Asetilsalisilik asit (Aspirin) Salisilatlardandır Mide ve bağısaklardan iyi emilir, ama mide mukozasında hasara yol açabilir UDP-glukronil transferaz aracılığıyla metabolize olur Bu enzim kedilerde olmadığından çok zehirlidir

Aspirin-Etkileri Ağrı kesici, ateş düşürücü ve yangı giderici etkileri var MSS: Yüksek dozlarda uyarır, sonra baskılar. Baş ağrısı, karışıklık, kulak çınlaması, istemsiz hareketler, psikoz olabilir Solunum: Doğrudan ve dolaylı etkileyerek ciddi asit-baz denge bozukluğu yapabilir (oksijen tüketimini ve CO2 oluşumunu arttırarak) Asit-baz ve elektrolit denge: Solunum alkalozu yanında, metabolik asidoza da yol açabilir

Aspirin-Etkileri Kalp-damar: Yüksek dozlarda kalp-damar merkezini deprese edip dolaşım felci yapabilir. Kalp rahatsızlığı olanlarda akciğer ödemine neden olabilir. Mide-bağırsak: Mide-bağırsak epitelini irkiltir, ülser ve kanamaya neden olur. Mide rahatsızlığı ve ülseri olan hastalarda kullanılmamalıdır.

Aspirin-Etkileri Kan: Az miktarlarda bile kanama süresini uzatır. (Trombositlerde PG sentatazın etkinliğini engelleyip TxA2 sentezini azaltırak.) -Kanın akışkanlığını arttırır, damarları genişletir, kan akımını hızlandırır. Dolaşım bozukluklarını azaltır, kasların beslenmesini arttırır. -Heparinin etkinliğini arttırır, pıhtılaşmayı azaltır. Karaciğer rahatsızlığı, Vit. K eksikliği olan, kan protrombin düzeyi düşük hastalarda kullanılmamalı

Aspirin-Etkileri Gebelik: Plasentayı çabuk geçer, fötal dolaşımda önemli ölçüde bulunur. Lokal Etki: Deri ve mukozalarda çok irkilticidir. Bu özelliği ekzamalı deri ve mantar hastalıklarında tedavi amaçlı kullanılır

Aspirin-İlaç etkileşimleri Bazı yangı gidericilerin etkisini önler (yarışmalı antagonizma). Bu nedenle aspirin ile indometasin, fenilbutazon ve meklofenamik asit birlikte kullanılmamalıdır. Furosemid böbrekten atılmayı yavaşlatıp zehirliliği artırır. Heparin ve kumarinin kanama yapıcı etkilerini artırır.

Aspirin-Kullanılması Analjezik (İskelet-kas sitemi dahil orta şiddetteki tüm ağrıların giderilmesi) Antipiretik (Ateşin düşürülmesi) Antiinflamatuvar (Yangının baskılanması ve önlenmesi) Antiagregant (Tromboz oluşumunun engellenmesi)

Fenilbutazon Pirazolon türevi Yangı giderici etkisi güçlü, ateş düşürücü ve ağrı kesici etkisi zayıftır COX üzerinden etkinlik gösterir Ağrılı eklem ve iskelet kası hastalıkları, tendo, bursa, tendo-sinoviya yangıları ve diğer yumuşak doku yangılarında çok kullanılır Kemik-eklem rahatsızlığı olan damızlık atlarda

Fenilbutazon-İstenmeyen etkiler Diğer pirazolon türevleri gibi midede delinmeye varan irkilti ve kemik iliğini baskılayarak aplastik anemiye neden olur ME etkinliğini engellediğinden bir çok ilaçla geçimsiz olabilir At ve köpeklerde yarı ömrü kısa olduğundan günlük dozlar üçe bölünmelidir Besi hayvanlarında kullanılmamalıdır

Metamizol (Novaljin) Pirazolon türevi Farklı türler için (at, sığır, köpek) birçok preparat var COX üzerinden etki gösterir Ağrı kesici, ateş düşürücü ve yangı giderici etkileri var. Spazm çözücü etkisi de vardır, bu amaçla da kullanılır

Metamizol-İstenmeyen etkiler Kemik iliği ve kanla ilgili problemleri olan hastalarda kullanılmamalı Klorpromazinle vücut ısısında çok düşme, fenilbutozon ve barbitüratlarla geçimsizdir

Parasetamol (Asetominofen) Para-aminofenol türevi Grubun en güvenilir ilacı Özellikle beşeri hekimlikte kullanımı çok yaygın Ateş düşürücü ve ağrı kesici etkileri var Kalp-damar sistemi, solunum ve asit-baz dengesine etkisi yok Kedilerde methemoglobinemi nedeniyle siyanoza neden olur Karaciğer-böbrek hasarı Zehirlenmelerde asetilsistein kullanılır

Naproksen Propiyonik asit türevi Ağrı kesici, ateş düşürücü ve yangı önleyici etkileri var Etkisi en uzun propiyonik asit türevi Romatoid artrit, osteoartrit ve ankliozlu artrit’te çok etkili Özellikle at ve köpeklerde topallık, myosit, eklem, kas, kemik ve yumuşak doku yangılarında yaygın kullanılır Aç karnına sindirim kanalı bozuklukları, kusma yapabilir Plazma proteinlerine bağlandığından fenitoin ve diğer ağrı kesiciler, sülfanamidler pıhtılaşmayı engelleyici maddeler gibi bir çok ilaçla tehlikeli etkileşimler yapabilir

Ketoprofen Propiyonik asit türevi At, sığır, kedi ve köpekler için preparatları var. Güçlü Ağrı kesici, ateş düşürücü, yangı giderici etkileri var Aspirin, naproksen, diklofenak kadar etkili At, sığır, kedi ve köpeklerde ağrı kesici ve yangı önleyici olarak kullanılır

Diklofenak Asetik asit türevi At ve sığırlar için prep. Bulunmakta Çok güçlü ağrı kesici, ateş düşürücü ve yangı giderici Eklem kesesine kolay girer ve eklemlerde etkisi çok uzun sürer Hastaların %20’sinde mide-bağırsak kanaması, ülser, hatta delinmeye neden olabilir Çok genç, genç ve gebelerde kullanılmaması önerilir Romatoid artrit, yapışmalı spondilit ve osteartrit’in uzun süreli tedavisinde; bunun yanında akut kas-iskelet hasarı, tendo ve bursa yangıları, ameliyat sonrası ağrıların giderilmesinde kullanılır Krem şeklinde (atlarda ayak hastalıklarında) haricen de uygulanır PGE1 içeren preparat var ? Ne amaçla tercih ederiz

İndometasin Asetik asit türevi Salisilatlara benzer şekilde güçlü ağrı kesici, ateş düşürücü ve yangı giderici Çok güçlü COX inhibitörü Lizozom zarının dayanıklılığını da arttırır İstenmeyen etkileri çok olduğundan diğer ilaçlar bulunmadığı ve etkisiz kaldığı durumlarda (özellikle kalça, diz ve omuz eklemi rahatsızlıklarında) kullanılır (beşeri)

İndometasin-İstenmeyen etkiler Sıklığı çok fazla (hastaların %35-50’si) Özellikle kemik iliği, sindirim kanalı ve MSS üzerine Bulantı, kusma, karın ağrısı, sürgün, ülser, delinme, kanama, nadiren karaciğer rahatsızlığı Baş ağrısı, baş dönmesi, uyuşukluk, karışıklık, psikoz, halusinasyon, intihar eğilimi Kemik iliği baskılanması, nötrofil, trombosit sayısında azalma, nadiren aplastik anemi Gebelerde, epiepsili, Parkinsonlu hastalarda, ülserli ve böbrek rahatsızlığı olanlarda, dikkat isteyen işlerde çalışanlarda kullanılmamalı

Tolfenamik asit Fenamat türevi Güçlü COX inhibitörü Kedi-köpek ve sığırlar için oral ve enj. Preparat. var Tromboksan sentezini önemli düzeyde engeller Hayvanların tahammülü genellikle iyidir Trombositlere olan etkinden dolayı ameliyat öncesinde kullanılmamalı

Fluniksin-Meglümin Nikotinik asit türevi Fluniksin meglümin halinde bulunur Yangı giderici, ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak en sık kullanılan ilaçlardan Antibakteriyellerle kombine halde preparatları var Özellikle atlarda topallık hallerinde ve kas-iskelet sistemi bozukluklarında kullanılır İç organ sancılarında da çok etkili Septik şokta da kullanım alanı bulur Kİ uygulandığında lokal şişme, sertleşme, terleme ve kan tablosunda bozukluk oluşabilir

Fluniksin-Meglümin Köpeklerde diare, şok, göz yangıları, parvovirus enf Atlarda diare, şok, kolit, solunum yolları hast Sığırlarda akut solunum yolu hast, endotoksik şokla seyreden akut koliform mastitis, buzağı ishali Domuzlarda topallık, diare,agalaksi

MELOKSİKAM Oksikam türevi Cox-2 için seçici etkili (mide ve böbrekte istenmeyen etk. Daha az) Yangı önleyici ve ateş düşürücü etkisi uzun sürelidir Enjektabl ve oral preparatları var Sığır, at, kedi ve köpeklerde antiinflamatuvar, antiromatizmal, akut ve kronik eklem hastalıklarında

Antiinflamatuvar ilaçlarSteroidlerGLUKOKORTİKOİDLER Adrenal korteksten salgılanan doğal hormanlarla (kortizon, kortizol) bunların sentetik türevlerini kapsar Tedaviye girdikleri 1940 lı yıllardan beri yangı önleyici, antiallerjik ve immun sistem baskılayıcı(immunsupresif) olarak kullanılmışlardır

GLUKOKORTİKOİDLER ‘’Kortikoterapi yeterli bir antiinflamatuvar etki ile istenmeyen etkiler arasındaki kabul edilebilir dengeyi gerektirir’’

GLUKOKORTİKOİDLER İki ucu keskin bıçak Daha çok lokal uygulama tercih edilmeli Kedi ve köpek harici türlerde tedavi ve dozlar hakkında yeterli bilgi yok Çoğunlukla destekleyici amaçlı olarak uygulanmakta ve gerçek hastalık belirtileri maskelenmekte

GLUKOKORTİKOİDLER Kesin teşhis Kullanım amacı (ikame, uzun veya kısa süreli uygulama, yangı önleme vs) Başlama dozu ve uygun formülasyon Tedavi süresi belirlenmeli (aylarca süren tedaviler için uzun etkili formülasyonlar)

GLUKOKORTİKOİDLER Etkileri seçici değil Komplikasyonlar ve risk/yarar değerlendirilmeli Uzun süren tedavilerde mide-barsak sistemi, vitamin D metabolizması bozuklukları, immunsupresyon göz önünde bulundurulmalı

GLUKOKORTİKOİDLER Etki şekilleri Hedef doku ve organlarda son derece etkin özel proteinlerin (enzimlerin) sentezini arttırarak etkirler

Antiinflamatuvar Etki Mekanizmaları Doku hasarı Hücre Membranı Fosfolipidleri FLA2 Araşidonik Asit Prostaglandinler Lökotrienler GK

Fizyolojik Etkileri Şeker, protein, yağ metabolizması Su ve elektrolit dengesi Kalp-damar sistemi Böbrek İskelet kasları Sinir sistemi

Etkileri-Şeker metabolizması Aminoasitlerden glikoz sentezini arttırırlar, glikozun hücrelere girişini azaltırlar (İnsülinin tersi etki) Şeker hastalığının kötüleşmesine, ketozisin iyileşmesine neden olurlar Glikoza bağlı beyin fonksiyonlarının normal sürdürülmesini sağlarlar

Etkileri-Protein metabolizması Protein yıkımını arttırır, sentezini azaltırlar Genç hayvanlarda büyümeyi ve yaraların iyileşmesini azaltırlar, antikor gelişimini baskı altına alırlar Amino asitlerin karaciğere taşınmaları dolayısıyla enzim sentezi artar

Etkileri-Su ve Elektrolit Denge Mineralokortikoidlere göre zayıf Genelde aldesteron reseptörlerini etkileyerek Na ve beraberinde suyun emilmesi artarken, K ve H atılımı hızlanır Ca metabolizmasına Vit D’nin tersine etkiyerek bağırsaklardan emilimini azaltır, atılımını arttırır Böylece kemik erimesine yatkınlık oluşturur

Etkileri-Çizgili Kaslar Normal görevlerini sürdürebilmeleri için GK’ler gerekli Uzun süre yüksek dozda kullanıldıklarında Protein metabolizmasının bozulmasına bağlı olarak çizgili kas yapısında bozulma meydana gelir

Etkileri-MSS Dolaylı yoldan etkir (şeker metabolizması, dolaşım sistemi, sıvı-elektrolit denge üzerinden) Ayrıca iştah artışı, kendini iyi hissetme, uykusuzluk, huzursuzluk, motor faaliyette artış gibi doğrudan etkileri de var

Etkileri-Lenfoid Doku Lenfoid doku bütünlüğünün korunmasında GK’ler önemli Uzun süren GK sağaltımı sırasında lenfoid dokuda küçülme ve kanda lenfosit sayısında azalma görülür

Etkileri-Büyüme ve Hücre Bölünmesi Sağaltım dozlarında gençlerde büyüme ve gelişmeyi durdururlar (epifiz kıkırdakları üzerine olumsuz etkileri nedeniyle)

Etkileri-Kalp-Damar Sistemi Vücutta su ve Na tutulmasına neden olduklarından kan basıncını yükseltirler Adrenal bez yetmezliklerinde kan basıncı düşmesi nedeniyle dolaşım şoku meydana gelebilir Yüksek dozlarda bakteriyel endotoksinler, kanama, yaralanma gibi nedenlerle ortaya çıkan dolaşım şokunun sağaltımında oldukça faydalılar

Etkileri-Antikor Oluşumu Yüksek dozlarda IgG ve IgE’lerin sentezi ve kandaki düzeylerini azaltırlar Bu sayede aşırı tepkimelerin görüldüğü birçok hastalıkta hayat kurtarıcıdırlar Doku ve organ naklinde doku reddini engellemek için kullanılırlar

Etkileri-Yangı Önleyici Etkeni ne olursa olsun (bakteriyel, alerjik, ısı, kimyasal, travma vb.) bağ dokuyu baskı altına alarak yangı olayını hafifletir ve önlerler Yangının ana belirtilerini (yerel ısı artışı, şişme, ağrı, kızarıklık ve görev kısıtlaması) ortadan kaldırırlar Damar genişlemesi, yangı bölgesine lökositlerin göçü, fibroblastların çökmesi, fagositik etkinlik artması gibi yangının erken belirtilerini Fibrozis, kapiller proliferasyonu, kolajen birikmesi ve sonuçta nedbeleşme gibi geç etkilerini de engellerler

Etkileri-Yangı Önleyici Bakteri kaynaklı yangılarda geç etkilerin engellenmesi sonucu bakterilerin vücuda yayılması kolaylaşır Kan dolaşımında çok sayıda bakteri bulunmasına karşın ateş ve diğer tepkimeler görülmez, ölüme kadar götürebilir Bu nedenle bakterilerin karıştığı durumlarda mutlaka antibiyotiklerle birlikte kullanılmaları gerekir

Etkileri-Yangı Önleyici Etkinin Mekanizması Fibroblastların proliferasyonun engellenerek nedbeleşmeyi geciktirirler Damarlaşma, yangı dokusu ve hücreler arası bağ dokunun geriletilmesi Lökosit, monosit ve makrofajların migrasyonunun göçünün engellenmesi Lizozom zarlarının etkinliğinin arttırılması

Etkileri-Yangı Önleyici Etkinin Mekanizması Bu hücrelerinin damar dışına migrasyonunu artıran araşidonik asit metabolitlerinin (PG, TX, Lökotrienler) sent. azaltılması Önemli yangı mediatörlerinden trombosit Aktive Edici faktör (PAF) inhibisyonu TNF-α ve IL-1 gibi proinflamatuvar maddelerin gen ekspresyonunu inhibe ederler

İstenmeyen Etkileri Yüksek dozlarda ve uzun süreli kullanıldıklarında ortaya çıkar Cushing hastalığı Kemik erimesi Sivilce, kıllanma, sesin kalınlaşması Yara iyileşmesinin gecikmesi Hastalıklara direncin kırılması Kanın pıhtılaşma ve tromboz eğiliminin artması Kan şekerinin yükselmesi Yün ve kıl özelliklerinin bozulması Mide-bağırsak hasarı (K kaybı sonucu) Huzursuzluk, çok yeme içme Kas güçsüzlüğü Verem, gözde herpes simplex hastalıkları ve gebeliğin son döneminde kullanılmamalı

Endikasyonları Fizyolojik ikame-adrenal bez yetmezliği (kedi ve köpeklerde orta dereceli stres de fizyolojik dozun 2-5 katı, cerrahi gibi şiddetli vakalrda 5-20 katı) Yangı ve allerjik reaksiyonlar (veteriner sahada en önemli kullanım alanıdır, dermatit, allerjik akciğer hst, allerjik gastro-enterit) Kısa süreli yoğun kullanım ve Şok tedavisi (anaflaktik, hemorajik ve sptik şok ilk 4 saat)

Endikasyonları İmmun sistemi baskılayıcı (Doku ve organ nakilleri, otoimmun hastalıklar) Kronik semptomatik tedavi (kronik artrit, kalça displazisi topallıkların sağaltımı,eklem, bursa, tendo hastalıkları) Doğumu teşvik (öz. Sığırlarda) Gözle ilgili hastalıklar (retinitis, koroiditis, optik nöritis) Sığırlarda ketozis tedavisi

Kullanımları-At Çeşitli tipteki topallıkların sağaltımı Özellikle artiritler iyi cevap verir Mikrobiyel bir durum varsa antibiyotik de verilir Göz ve göz kapağı hastalıklarında pupil genişleticiler ve antibiyotiklerle birlikte Doğumu teşvik (deksametazon)

Kullanımları-Gevişenler Eklem, bursa ve tendo kılıfı hastalıkları Meme hastalıklarının sağaltımı (kematerapötiklerle birlikte) Ketozis tedavisi (glikoneogenezisi artırıp, glikoz kullanımını azaltarak, süt verimi düşebilir) Doğumu teşvik (sığırlarda plesentanın alıkonması problemi var)

Kullanımları-Kedi-köpek Geniş kullanım alanı var Eklem hastalıkları Astım tedavisi Ekzama Dış kulak ve göz hastalıkları (kemoterapötiklerle birlikte)

Başlıca doğal ve sentetik GK’ler Kortizon asetat (at, kedi-köpek deri, göz) Kortizol (Hidrokortizon, doğal) Prednizon Prednizolon (antb.’le kombine çok sayıda Meme içi, kedi-köpek kulak, deri) Metilprednizolon Deksametazon (at,sığır enjeksiyonluk) Betametazon (köpek kulak) Flumetazon

Ağrıda Tedavi Seçenekleri

Αlfa-2 Agonistler (339.sayfa) α-2 reseptörleri uyarırlar α-2 reseptörlere ilgi ksilazin 160 Detomidin 260 Medetomidin 1620 Ağrı kesici (analjezi), kas gevşetici, sedatif etkileri var.

Ksilazin α2 adrenerjik reseptörleri uyararak ağrı kesici etki oluşturur. α2 reseptörler M.S.S de ve sempatik sinir sonlarında presinaptik bulunurlar. α2 reseptörlerin uyarılması NA, dopamin gibi katekolaminlerin salınımını engeller, Reseptörlerin bloke edilmesi NM’lerin salıverilmesini sağlar. Yani beyindeki nöronlarda NA ve dopaminin depolanması ve salıverilmesini düzenler. Ayrıca MSS’deki ara nöronlarda uyarı geçişini engelleyerek çizgili kaslarda gevşeme yapar. Kan basıncında önce kısa süreli yükselme, sonra uzun süreli düşme yapar Ağrı kesici, kas gevşetici ve yatıştırıcı etkileri var

Ksilazin-İstenmeyen Etkileri Kalp üzerine zararlı etkileri var. Özellikle kalbi adrenaline duyarlı kılar ve atım düzensizliklerine yol açar Bu nedenle genel anesteziklerle birlikte dikkatli kullanılmalı En duyarlı tür gevişenler Sığırlarda vücut ısısında 2 oC düşmeye neden olur Kedilerde merkezi etkiyle kusmaya sebep olur (bazen köpeklerde de) Özellikle sığırlarda ADH salınımını baskılayarak idrar miktarında artma, rumen tembelliği, şişkinlik yapar

Ksilazin-Dikkat edilecek hususlar Nöroleptik ve trankilizanlarla dikkatli kullanılmalı Barbitüratların dozu azaltılmalı Hayvanlar tedirgin edilmemeli Köpeklerde kalp ve solunum problemlerine dikkat edilmeli Zayıf ve karaciğer, böbrek, kalp-damar hastalığı olanlarda çok dikkatli olunmalı Doğum olayı dışında gebelerde kullanılmamalı Gıda değeri olan hayvanlarda arınma sürelerine dikkat edilmeli Halothan ve adrenalinle birlikte kullanılmamalı

Ksilazin-Kullanılması Evcil ve laboratuvar hayvanları ile yabani hayvanlarda preanestezik olarak kullanılır Özellikle kedi, köpeklerde ve laboratuvar hayvanlarında ketamin ile birlikte kullanılması yaygındır Fakat sığırlarda atropin ile birlikte verilmelidir (sıvıları azaltmak ve kalbi desteklemek amaçlı)

Detomidin α-2 reseptör uyarıcısı Ksilazine benzer şekilde yatıştırıcı ve ağrı kesici Ksilazinden daha etkin α-2 lere olan ilgi 260 kat Etki 5-20 dk içinde başlar 1.5-2 saat sürer

Detomidin Kan basıncında yükselmeyi takiben, kalpte yavaşlama ve atım düzensizlikleri (ksilazinden fazla Atropin kullanılabilir) Özellikle Atlar olmak üzere ve sığırlarda endoskopi, jinekolojik prosedürler, röntgen çekimi, rektal muayene, diş tedavisi, nallama, küçük cerrahi müdahaleler, transportta sedasyon

Medetomidin α-2 reseptör uyarıcısı Etki gücü ksilazinden 40 kat fazla α-2 lere olan ilgi 1620 kat özellikle kedi-köpeklerde röntgen çekimi, diş tedavisi, kulak temizlenmesi, yara dikilmesi, deri tümörlerinin eksizyonu, erkek kedi kastrasyon, inhalasyon anestezisi öncesinde preanestezik Yabani hayvanlarda da kullanılan prep. Var.

α-2 reseptör antagonistleri α-2 agonistlerle doz aşımında kullanılırlar 4-aminopiridin Atipamezol Yohimbin

Lokal Anestezikler Uygulandıkları alanda ağrı iletimini keserler Ağrı kesici etkinlik yanında anestezik etkinlikleri de var Krem, jel, sprey ve çözelti şeklinde kullanılırlar Özellikle lidokain deri ve mukozaya uygulanan formları var